Ne Olacak Bu Kanada’nın Hali?

Kanada’da seçimlerin ardı arkası kesilmiyor ve her seçim sosyal medyada büyük yankı oluşturmaya devam ediyor. Gelin hep beraber bu yazı serimizde Kanada’daki federal (genel), eyalet ve belediye seçimlerini yakından inceleyelim. 

2021 Federal Hükûmet Seçimleri: Değişmeyen tek şey değişimin kendisi değilmiş

Bu seçimlerde oy kullanabildiniz mi? Kullanabildiyseniz, ne mutlu sizlere ve hayırlı olsun. Ben kullanamadım, hedefim bir sonraki seçimlere yetişmek. Tabi yine bir erken seçim olmaz ise…

Kanadalılar bu seçimleri ne kadar yakından takip etti bilemiyorum. Bense hem işim hem de şu an kayıtlı olduğum eğitim programı gereği hem de Türkiye’den kalan alışkanlığım ile oldukça yakından takip etme fırsatı yakaladım, hatta seçim günü sandık başında bile gönüllü oldum. 

İlk bakışta herkes için `değişmeyen tek şey değişimin kendisi değilmiş` dedirten bu seçim sonuçlarında oldukça kritik üç nokta olduğu gözlemleniyor. Bu noktalara değinmeden önce, gelin hep beraber seçim sonuçlarını hatırlayalım. 

Liberal Parti Lideri ve Başbakan Justin Trudeau, 15 Ağustos 2021 tarihinde Kanadalılar’ın pandemi sonrası ülkenin geleceği için önemli bir karar vermesi gerektiğini ve bunun ülke için bir dönüm noktası olduğunu belirterek erken seçime gidileceğini duyurdu. 36 günlük bir seçim kampanyası süreci sonunda – ki bu süreç başlı başına ayrıca bir değerlendirmeyi hak ediyor – 20 Eylül 2021 tarihinde Kanada vatandaşları sandığa gittiler. 

Hatırlatmak gerekirse, Liberal Parti 2019 seçimlerinde, göreve geldikleri 2015 seçimlerine göre 13 sandalye kaybederek 157 sandalye ile azınlık hükümeti kurmak zorunda kalmıştı. Yani parlamentoda herhangi bir yasayı geçirebilmek için mutlaka başka partilerin de desteğini almak zorundaydı. 

Liberal Parti’nin seçime giderken amacı parlamentoda çoğunluğu sağlamak idi. Pandemi sürecinde halka sundukları destekler oldukça güçlüydü ve aşı sürecini de özellikle bahar aylarından sonra çok iyi yönettiler. Bu ivmenin parlamentoda çoğunluk için gerekli olan 170 sandalyeyi kendilerine sağlayabileceğini düşünerek seçime gittiler. 

Peki sonuçların önümüzdeki döneme etkileri ne olabilir?

İlk olarak, 2019 seçimleri sonucunda parlamentodaki 157 sandalye ile azizlik hükûmeti kurabilen Liberal Parti, 2021 seçim sonuçlarında sandalye sayesini artırarak 160`a ulaşmasına rağmen azizlik hükûmeti olmaktan kurtulamadı. Parlamentoda çoğunluk için geçtiğimiz donemde de olduğu gibi Yeni Demokrat Parti (New Democratic Party) ve Quebec Bloğu`na (Bloc Quebecouis) ihtiyaç duyacak. Ama hepsinden daha önemlisi Kanada`da azınlık hükümetlerinin ömrünün ortalamada 18-24 ay olması. 

Burada sorumuz şu: Bu seçim sonuçlarından bir ders çıkartılıp dört yıllık bir dönemi mi hedefleyecek Liberal Parti yoksa farklı dinamikler yine bir erken seçim mi getirecek? Hep beraber bekleyip göreceğiz. 

İkinci olarak, bir önceki Liberal Parti azizlik hükûmetinde görev yapan dört kadın bakan yeni parlamentoda milletvekili olarak yer almayacak. 

Daha önce milletvekili olan Kadın ve Cinsiyet Eşitliği Bakanı Maryam Monsef, Balıkçılık, Okyanus ve Sahil Güvenlik Bakanı Bernadette Jordan ve Yaşlılar Bakanı Deb Schulte bu seçimlerde tekrar milletvekili olarak seçilemezken, Altyapı Bakanı Catherine McKenna bu seçimlerde milletvekili aday olmadı. 

Seçim öncesi kabinede yer alan 36 bakanın 18`i kadın idi ve cinsiyet eşitliği bakımından olumlu bir tablo çizmekteydi. 

Burada sorumuz şu: Yeni kabinede cinsiyet eşitliği nasıl sağlanacak?

Şu an için tek bildiğimiz Başbakan Yardımcısı ve Maliye Bakanı Chrystia Freeland`in yeni kabinede de bu iki görevi birden devam ettireceği. Başbakan Trudeau`nun ise yeni kabineyi 26 Ekim tarihinde açıklaması bekleniyor.  Kabinenin yemin edip, göreve başlama tarihi ise 5 Aralık 2021. 

Üçüncü önemli nokta ise diğer parti liderlerinin parti içindeki gücü ve bunun parlamentoya olan etkisi. 

Örnek vermek gerekirse, Yeşil Parti lideri Annamie Paul seçimlerden tam bir hafta sonra seçim sonuçlarındaki hüsran sebebiyle parti içindeki baskıların artması sonucunda görevinden istifa etti. 338 seçim bölgesinden sadece 252’si için aday çıkartabilen Yeşil Parti, bu seçimlerde 2019 seçimlerine oranla çok ciddi oy kaybı yaşadı. 2019 yılında toplam oyların yüzde 6.5’unu alarak 3 milletvekili çıkaran parti, 2021 yılında toplam oyların sadece yüzde 2.3’ünü alarak 2 milletvekili çıkartabildi. Bu milletvekillerinden biri de partinin eski lideri Elizabeth May. Bakalım Elizabeth May görevine geri dönecek mi…

Yeni Demokratik Parti ise, 2019 seçimlerinde kazandığı 30 milletvekilini nazaran bu seçimlerde sadece 24 milletvekili çıkarabildi. Bunun parti lideri Jagmeet Singh’e nasıl bir etkisi olacak hep beraber göreceğiz. 

Quebec Bloğu ve Lideri Yves-François Blanchet ise beklenilen etkiyi yaratamadı. Her ne kadar 2019 seçimlerine göre parlamentodaki vekil sayısını artırarak 34’e ulaşmış olsa da Quebec medyasına baktığımızda kendisinden beklentilerin daha fazla olduğunu görüyoruz. 

Ve gelelim muhalefete… Çok büyük bir umut ve ivme ile yarışa giren Muhafazakar Parti ve partiye Steven Harper ve Andrew Scheer sonrası yeni bir kan getireceği düşünülen Erin O’Toole büyük bir hüsran oldu. Bunun üç büyük sebebi var: (1) Diğer partilerin aksine partisinde seçimlere adaylığını koyan milletvekillerinin aşılı olduğunun garantisi veremedi çünkü tabanında aşı karşıtı olanlar var, (2) Liberal Parti’nin özellikle üstünde durduğu silah kontrolüne yönelik parti tabanı baskıyla tatmin edici cevaplar veremedi, (3) Aşı oranlarının düşük ve diğer eyaletlere göre pandemi önlemlerini hızlıca kaldıran Muhafazakar Parti yönetimindeki Alberta ve Saskatchewan eyaletlerinde Covid-19 vakalarının tavan yaparak, sağlık sistemini zora sokması. Tüm bu sebepler sonucunda, Muhafazakar Parti 2019 seçimlerine göre 4 sandalye kaybederek 117 sandalye ile yetinmek zorunda kaldı. Bakalım bu sonuçlar Erin O’Toole liderliğini nasıl etkileyecek.

Serimizin bir sonraki yazısında görüşmek üzere! 

Seçim sonuçları ne olursa olsun, pandemi sonrasında gerek ekonomi gerekse sosyal alanda toparlanmayı ve tekrar ivme kazanmayı hedefleyen Kanada ve Kanadalılar için en iyisinin olmasını temenni ediyor, tüm adaylara başarılar diliyoruz.